อีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวในเมืองภูเก็ตที่ไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวงก็คือ พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ภูเก็ต เนื่องจากเป็นพิพิธภัณฑ์ที่ก่อตั้งขึ้นในสถานที่ทำเมืองแร่จริงๆ แต่ได้หยุดทำการขุดเหมืองไปนานมากแล้ว หลงเหลือไว้แต่ร่องรอยการเดินทางของทุกชีวิตที่อยู่ในเหมืองแห่งนี้ เราจะได้ทั้งความรู้และได้สัมผัสกับความยิ่งใหญ่ของสถานที่ไปพร้อมๆ กัน ความมหัศจรรย์ของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ก็คือมีการแบ่งโซนเรียนรู้เอาไว้ชัดเจน บนพื้นที่กว่า 400 ไร่ แล้วก็มีการผสมผสานงานศิลปะชิโนโปรตุกัสเพื่อเพิ่มความงดงามอีกด้วย
องค์ประกอบของพิพิธภัณฑ์กึ่งมีชีวิต
รูปแบบของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นแบบกึ่งมีชีวิต ซึ่งจะแบ่งเป็น 2 โซนหลัก ได้แก่ ส่วนของการจัดแสดงภายนอกอาคาร ตรงนี้เป็นการนำเสนอพื้นที่ทำงานจริง เราจะได้รู้ว่ามีเครื่องมือหรืออุปกรณ์อะไรบ้างในการทำเหมืองแห่งนี้ ได้รู้วิถีชีวิตของคนงานเหมืองและได้สัมผัสกับอารมณ์ความรู้สึกของคนทำเหมืองจริงๆ อีกส่วนเป็นการจัดแสดงภายในอาคาร ซึ่งจัดวางในลักษณะของนิทรรศการให้ความรู้ มีการแบ่งเป็นห้องต่างๆ ดังต่อไปนี้
1. ห้องนายหัวเหมือง เป็นห้องส่วนตัวของผู้ที่เป็นเศรษฐีเจ้าของเหมือง เราจะได้เห็นข้าวของเครื่องใช้ที่แสดงถึงวิถีการทำงานของผู้ที่เป็นนายจ้าง เห็นการตกแต่งห้องอันงดงามตามยศฐาบรรดาศักดิ์ในสมัยก่อน
2. ห้องเรืองรองธรณี ห้องนี้บอกเล่าถึงต้นกำเนิดแร่ธาตุต่างๆ ที่เราขุดเอาไปใช้ประโยชน์ โดยเล่าตั้งแต่ระบบสุริยจักรวาลและการถือกำเนิดของโลกใบนี้เลยทีเดียว
3. ห้องปฐพีเหมืองแร่ มาถึงห้องนี้ก็จะเข้าใกล้ความเป็นเหมืองมากขึ้น เราจะได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ของการทำเหมืองแต่ละประเภท ไม่ว่าจะเป็น การทำเหมืองอุโมงค์ การทำเหมืองสูบ การทำเหมืองปล่อง เป็นต้น แล้วก็จะได้เห็นความเปลี่ยนแปลงในช่วงเวลาต่างๆ ด้วย
4. ห้องเปลี่ยนแปรแร่ธาตุ เมื่อขุดแร่มาได้แล้วก็ใช่ว่าจะเอาไปใช้งานได้เลย การจัดแสดงนิทรรศการในห้องนี้ จึงบอกเล่าเรื่องราวให้เราได้รู้ว่าขั้นตอนทั้งหมดก่อนเราจะใช้ประโยชน์จากแร่ธาตุได้มีอะไรบ้าง
5. ห้องชาญฉลาดนาวาชีวิต เพราะการทำเหมืองมันไม่ใช่แค่การทำงานหาเงิน แต่มันหมายถึงชีวิตที่จะต้องเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ห้องนี้จึงแสดงถึงการย้ายถิ่น วัฒนธรรมประเพณี และความเปลี่ยนแปลงที่คนย้ายถิ่นฐานต้องพบเจอ
6. ห้องวิถีชีวิต เป็นห้องที่แสดงถึงรูปแบบการใช้ชีวิตของคนสมัยก่อน ร้านรวง บ้านเรือน ตลอดจนสถานที่สำคัญเป็นอย่างไร การอยู่อาศัยของชุมชนชาวจีน การละเล่นและองค์ประกอบทั้งหมดของพื้นที่ ในช่วงที่เหมืองแร่มีความเจริญรุ่งเรืองอย่างมาก
7. ห้องเยี่ยมยลวัฒนธรรม ห้องนี้ได้รวบรวมเอาความงดงามในเชิงศิลปะพื้นถิ่นมาไว้ทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นเครื่องแต่งกาย วัสดุก่อสร้างที่มีความวิจิตรงดงาม จดหมายเหตุ ข้าวของเครื่องใช้ เป็นต้น
8. ห้องเลิศล้ำภูมิปัญญา นี่คือห้องสมุดที่รวบรวมเอาตำราความรู้เกี่ยวกับเหมืองแร่เอาไว้ เพียงแค่เข้าไปก็จะได้เห็นหนังสือจำนวนมากทั้งเก่าและใหม่ สามารถใช้งานอินเตอร์เน็ตได้ด้วย หรือจะศึกษางานวิจัยของคนในท้องถิ่นก็มีด้วยเหมือนกัน
การเข้าไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ภูเก็ตถือว่าเป็นโอกาสอันดี ที่จะทำให้เราได้เรียนรู้เกี่ยวกับเหมืองแร่ให้มากขึ้น อย่างน้อยก็เพื่อเปลี่ยนภาพจำที่เราอาจจะรับมาแบบผิดเพี้ยนจากสื่อต่างๆ แล้วเราจะได้เข้าใจว่าการทำเหมืองมันก็เป็นสิ่งจำเป็นที่เรายังไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ คนงานเหมืองก็เป็นผู้ที่เสียสละบางมุมของชีวิตเพื่อให้คนในสังคมได้ใช้ประโยชน์จากแร่ธาตุที่ได้ แถมในเหมืองยังมีเรื่องราวหลากหลาย ความโศกเศร้า ความประทับใจ ความช่วยเหลือเกื้อกูล ความขัดแย้ง ทั้งหมดนี้เราจะได้ครบถ้วนในสถานที่เดียว